Poszukiwanie tożsamości jest procesem rozwojowym, który rozpoczyna się we wczesnym dzieciństwie i trwa przez całe życie. W bardzo wczesnym okresie życia, obejmującym pierwsze lata, dziecko zaczyna rozwijać podstawowe poczucie siebie jako odrębnej jednostki.
W pierwszych miesiącach życia niemowlęta nie odróżniają siebie od otoczenia. Z czasem, dzięki interakcjom z opiekunami, zaczynają rozumieć, że są odrębnymi istotami. Proces ten jest kluczowy dla kształtowania się poczucia tożsamości.
Psycholog Erik Erikson w swojej teorii rozwoju psychospołecznego wskazuje, że w wieku około 2-3 lat dzieci przechodzą przez drugi etap rozwoju psychospołecznego, w którym rozwijają poczucie autonomii lub, w przypadku niepowodzeń, odczuwają wstyd i zwątpienie. W tym okresie maluchy dążą do niezależności, uczą się kontrolować swoje ciało i podejmować decyzje. Jest to zarazem najtrudniejszy okres, w którym moglibyśmy wprowadzać naukę czytania globalnego. Dzieci w tym wieku mogą chcieć robić wszystko same – od ubierania się po jedzenie. Jednak ich ograniczone umiejętności i brak doświadczenia często prowadzą do frustracji. Próby narzucenia regularności , choćby w krótkich sesjach, w jakich pokazujemy karty z wyrazami, bez wcześniejszej stymulacji i wyrobionego nawyku mogą spotkać się z trudnością w akceptacji czynności narzuconych przez rodziców. Sukces w tym etapie prowadzi do poczucia autonomii, co stanowi fundament dla dalszego rozwoju tożsamości.
Przejawy kształtowania się tożsamości u małych dzieci
• Rozwój samoświadomości: Dzieci zaczynają rozpoznawać siebie w lustrze, używają swojego imienia i zaimków osobowych, co świadczy o rosnącej świadomości własnej osoby.
• Wyrażanie preferencji: Maluchy manifestują swoje upodobania i niechęci, co jest oznaką rozwijającego się poczucia własnych gustów i opinii.
• Eksploracja otoczenia: Dążenie do samodzielnego odkrywania świata i podejmowania decyzji wskazuje na rozwijającą się autonomię.
Wspieranie rozwoju tożsamości u małych dzieci
• Zapewnienie bezpiecznego środowiska: Stabilne i wspierające otoczenie sprzyja eksploracji i rozwojowi poczucia siebie.
• Zachęcanie do samodzielności: Pozwalanie dziecku na podejmowanie prostych decyzji i wykonywanie zadań adekwatnych do wieku wspiera rozwój autonomii.
• Pozytywne wzmocnienia: Chwalenie za osiągnięcia i wysiłek buduje poczucie własnej wartości i kompetencji.
Podsumowując, choć pełne poszukiwanie tożsamości jest bardziej charakterystyczne dla późniejszych etapów rozwoju, fundamenty tego procesu są budowane już w bardzo wczesnym dzieciństwie. Wspieranie dziecka w tym okresie poprzez odpowiednie interakcje i środowisko jest kluczowe dla jego dalszego rozwoju psychospołecznego.