Życie bez zasad tylko w teorii jest możliwe. To hipotetyczny scenariusz oparty na życiu w całkowitej izolacji gdzie jedna osoba nie ma kontaktu z żadnym innym człowiekiem i nie podlega żadnym zewnętrznym wpływom ani normom społecznym. Zasady stanowią fundament porządku społecznego, regulują nasze relacje z innymi i pomagają utrzymać równowagę oraz harmonię w społeczeństwie. W rzeczywistości ludzie są istotami społecznymi i zawsze pozostają w jakiejś relacji z otoczeniem. Prawie każdy element życia, od najmniejszej interakcji po globalne systemy, jest regulowany przez zasady, normy lub reguły, a brak zasad prowadzi do chaosu, który ostatecznie szkodzi jednostce i społeczności. Zasady pomagają nam określić, co jest akceptowalne, a co nie, i stanowią punkt odniesienia w podejmowaniu decyzji. Choć czasem wydają się ograniczające, to właśnie dzięki nim możemy czuć się bezpiecznie i wiedzieć, czego oczekiwać od siebie i innych.

 

Zasady, jeśli są dobrze przemyślane i uczciwe, stają się wsparciem dla rozwoju, komunikacji i współpracy z naszymi dziećmi . Warto zatem dążyć do znalezienia balansu – mieć zasady, które szanują naszą wolność, ale jednocześnie umożliwiają współistnienie w społeczności, pomagając budować zdrowe relacje i rozwijać się jako ludzie.

 

Dobrze przemyślaną zasadą, którą można wdrożyć w wychowaniu dziecka, jest: „Zanim coś zrobimy, pytamy lub mówimy ‘proszę’ i ‘dziękuję’.”

 Dlaczego ta zasada działa:

• Jest prosta i łatwa do zrozumienia nawet dla małego dziecka.

• Wprowadza dziecko do podstawowych zasad uprzejmości i komunikacji.

• Uczy szacunku do innych oraz do samego siebie, ponieważ maluch widzi, że dzięki uprzejmym słowom może coś uzyskać lub zyskać uznanie.

• Może być stosowana w różnych codziennych sytuacjach – zarówno w domu, jak i w przedszkolu, co ułatwia konsekwentne wdrożenie.

 

Jak wdrażać zasadę:

1. Modeluj zachowanie – pokaż dziecku, jak Ty sam/sama stosujesz zasadę „proszę” i „dziękuję”.

2. Chwal, gdy dziecko jej przestrzega – wzmacniaj pozytywne zachowania pochwałami i uznaniem, np.: „Super, że powiedziałeś ‘proszę’, to bardzo ładnie z twojej strony!”

3. Przypominaj cierpliwie – jeśli dziecko zapomni, spokojnie i delikatnie przypomnij, bez karania, np.: „Co mówimy, kiedy prosimy o coś?”

 

Zasada nie tylko ułatwia codzienne interakcje, ale także buduje fundamenty uprzejmości i życzliwości, które będą ważne przez całe życie.

 

Wspólne tworzenie zasad

 Jeśli to możliwe, włącz dziecko w proces tworzenia zasad. Kiedy dziecko ma wpływ na niektóre z nich, łatwiej je respektuje, ponieważ czuje się odpowiedzialne za swoje działania. Można z dzieckiem ustalić, ile czasu dziennie może poświęcać na oglądanie bajek czy korzystanie z tabletu. Wyjaśnij, dlaczego ograniczenie jest ważne, i zapytaj dziecko o jego zdanie. Ostateczna zasada może brzmieć: „poczytaliśmy już cały rozdział więc teraz 30 minut możemy przeznaczyć na oglądaniu bajek na tablecie”.

 

Zasady muszą być jasne i zrozumiałe

 Przede wszystkim dostosowane do wieku dziecka. Zbyt skomplikowane reguły mogą być dla dziecka mylące. „Po skończonej zabawie sprzątamy swoje zabawki do pojemnika”. Możesz wspólnie pokazać dziecku, jak układać zabawki na półkach lub w koszach i przypominać, że sprzątanie to część zabawy.

 

Ustalcie konsekwencje za naruszenie zasad

 Dziecko powinno wiedzieć, co stanie się, gdy zasada zostanie złamana. Konsekwencje muszą być odpowiednie do sytuacji, wyjaśnione i stosowane w sposób konsekwentny, ale nie mogą być zbyt surowe. Jeśli dziecko odmawia odrabiania lekcji, możesz wprowadzić zasadę: „Bez odrobionych lekcji nie będzie czasu na zabawę”. Ważne jest, aby wytłumaczyć dziecku, dlaczego nauka jest ważna i co się stanie, jeśli się nie zastosuje do zasady.

 

Używaj pozytywnego języka

 Formułuj zasady w sposób pozytywny, pokazując, co należy robić, zamiast zakazywać czegoś.

Zamiast powiedzieć: „Nie biegaj z jedzeniem po domu”, lepiej powiedzieć: „Podczas jedzenia siedzimy przy stole”.

 

Oferuj wybory

 Dawanie dziecku możliwości wyboru w ramach ustalonych zasad uczy je odpowiedzialności i samodzielności. Możesz powiedzieć: „Możesz wybrać, czy chcesz dzisiaj założyć niebieską koszulkę, czy czerwoną”. To daje dziecku poczucie sprawczości, jednocześnie respektując zasadę samodzielnego ubierania się.

 

Rutyna i to co znane jest porządane

 Rutyny i stałe schematy pomagają dziecku przewidywać, co się wydarzy, co buduje poczucie bezpieczeństwa. Zasada może brzmieć: „Każdego wieczoru po kolacji jest czas na kąpiel, czytanie książki i kładzenie się spać o godzinie 20:00”.

 

Wzmacnianie pozytywnych zachowań

 Nagrody za przestrzeganie zasad nie muszą być wcale materialne – pochwały, uśmiech, wspólna zabawa czy kolorowe naklejki mogą skutecznie motywować dziecko. Jeśli dziecko podczas zakupów zachowuje się spokojnie i przestrzega zasad, możesz powiedzieć: „Dziękuję, że byłeś tak cierpliwy. Teraz możemy wybrać wspólnie coś do jedzenia na kolację”.

 

Okazywanie zrozumienia i empatii

 Dzieciom zdarza się łamać zasady – ważne, aby w takich sytuacjach okazać empatię, zrozumieć przyczyny i wspólnie zastanowić się nad sposobem poprawy zachowania. Jeśli nie pozbierało klocków z podłogi przed obiadem, możesz zapytać: „Co sprawiło, że nie udało się zebrać wszystkich klocków? Jak możemy temu zaradzić, czy potrzebujesz pomocy?”

 

Stałość i konsekwencja

 Dzieci uczą się poprzez powtarzalność. Ważne, aby zasady były stosowane konsekwentnie, a rodzice działali wspólnie w ich egzekwowaniu. Każdy członek rodziny, w tym dziecko, odkłada talerze do zmywarki po posiłku. Powtarzając tę zasadę codziennie, dziecko uczy się odpowiedzialności i współdziałania.Dzięki konsekwencji i otwartości na dialog z dzieckiem, rodzice i opiekunowie mogą budować wartościowe nawyki, które ułatwią codzienne życie i pozytywnie wpłyną na rozwój dziecka.